ساج چورکی نان محلی زنان عشایر استان آذربایجان شرقی

ساج چورکی یا ساج چؤره‌یی ( نان ساجی) روی فلزی بنام ساج پخته می شود.

p

 که عبارت است از یک ورقه مسی یا چدن یا نوع فلز مرغوب دیگری که بصورت سینی بزرگ که داخلش تقریبا بصورت بشقاب گود بوده است و قطر آن حدود ۶۰ تا۸۰ سانتی متر است.

عشایر استان آذربایحان شرقی آرد گندم را خمیر می کنند تا ور بیاید سپس آنرا بر روی ساج که قبلا توسط اجاق موجود در وسط آلاچیق داغ شده بود قرار می دادند و خمیر پهن شده توسط وردنه پخته می شد و بصورت نان ساجی بسیار لذیذ در می آید.ساج روی آتشی گذاشته می‌شود که آن را در روی ‌پایه فلزی و یا ۳ قطعه سنگ روشن می کنند.

در مناطق تفریحی و دیدنی زیبا و خوش آب و هوا، زنان عشایر این نان را به عنوان سوغاتی برای گردشگران عرضه می کنند.

ورنی هنر دست عشایر استان آذربایجانی شرقی

ورنی، هنر دست عشایر كه باورها و آداب و رسوم منطقه ارسباران در آن بافته می شود با برخورداری از دو قرن قدمت به دلیل استقبال كشورهای مختلف خارجی از آن ظرفیت مهمی برای ایجاد اشتغال در منطقه است.

هم‌اكنون 85 درصد عشایر آذربایجان‌شرقی به كار بافت ورنی مشغولند و این هنر اصیل و بومی بیشتر در بین عشایر و روستاهای منطقه ارسباران رواج دارد به طوری كه بیش از 20 هزار نفر از جمعیت منطقه به تولید این صنعت دستی اشتغال دارند و هزینه امرار معاش خود را از تولید ورنی تامین می‌كنند. 
'ورنی' در میان عشایر شاهسون و روستاهای كلیبر، خداآفرین، هوراند و روستاهای بخش مركزی از رونق قابل توجهی برخوردار بوده و در زمان كنونی كشور ما تنها صادركننده این صنایع دستی است. 
نقشه ورنی نشانگر اعتقادات، آداب، رسوم و باورهای مردم این منطقه است و بیشتر در بافت آن از تخیلات ذهنی و شكل حیوانات و پرندگان استفاده می‌شود، معمولا برای رنگ‌بندی ورنی از رنگ‌های لاكی، كرم، آبی روشن، سفید و پیازی استفاده شده و در ابعاد مختلف به بازار عرضه می‌شود. 

ورنی عشایر شاهسون مغان، دست بافته‌ای زیبا و بی نظیر است که مواد اولیه آن پشم و ابریشم است و طرح و نقش آن به صورت ذهبی بافته می‌شود. این بافته ظاهری فرش نما دارد و بافته‌ای است مابین قالی و گلیم. این بافته به نام‌های سوماک، گلیم سوزنی و گلیم تکرو نیز معروف است. بافندگان ورنی بیشتر از طرح گوزن، آهو، گرگ، سگ، شغال، روباره و پرندگان محلی و… به صورت هندسی استفاده می‌کنند. از ورنی گاهی بعنوان زیرانداز و در پاره ای از مناطق با عنوان رو انداز و یا برای تزیین آلاچیق استفاده می شود.

ورنی، دست بافته‌ای بسیار ارزشمند و بادوام و زیبا که ظاهری فرش‌نما دارد. این دست بافته لطیف و قدیمی نوعی زیرانداز است که در کنار سادگی و سبکی، طرحی خیره‌کننده و دلنشین دارد؛ ورنی در اندازه‌های مختلفی بافته می‌شود که شامل قالیچه، کناره، پشتی، قالی، زرع ونیم (جفت) و کناره بزرگ است.

شهرستان اصلاندوز قطب تولید ورنی مغان است که چندی پیش اصلاندوز به عنوان شهر ملی ورنی ایران معرفی شد.

ورنی بافی، بومی آذربایجان بوده و هنوز دارای رونق و خواستار فراوان است. ورنی عمدتاً در قشلاق عشایر کوچ رو که حجم کاری کمتری دارند توسط زنان و دختران بافته می شود. به همین سبب بیشتر نقوش و رنگ آمیزی ورنی ها بافته شده در میان عشایر کاملاً متاثر از فرهنگ، باور و روحیات آنها و در میان روستائیان، متشکل از موتیفهای روستایی، ثابت و شناخته شده است که در قالب نقشه های شکسته و هندسی متصور می شود.

خاستگاه اصلی این صنعت منطقه عشایری آذربایجان بوده که از آنجا به دیگر مناطق گسترش یافته است. ورنی ارسباران محصولی مناسب برای صادرات غیرنفتی استان است و حمایت مناسب از ورنی‌بافان با ارائه تسهیلات کم‌ بهره، تأمین مواد اولیه مناسب، برگزاری کلاس‌های به‌بافی و خرید تضمینی این محصولات موجب ارتقای درآمد جامعه عشایری به خصوص فراهم کردن اشتغال پایدار برای زنان و دختران عشایری می شود.

در هر خانواده عشایری حداقل دو نفر به بافت ورنی اشتغال دارند و برابر یک تحقیق میدانی سالانه در منطقه ارسباران بیش از 14 هزار تخته ورنی در ابعاد و اندازه‌های مختلف تولید و به بازارهای داخلی و خارجی عرضه می‌شود که از این تولیدات 30 درصد مصرف داخلی و 70 درصد تولیدات آن به کشورهای اروپایی، آسیایی و حاشیه خلیج فارس صادر می‌شود.

در حال حاضر تولید ورنی در سطح جهانی منحصر به ایران بوده و در ایران هم فقط در مناطق فوق الذکر وجود دارد. ورنی های تولیدی آذربایجان معمولا در زمینه رنگهای لاکی، سرمه ای، کرم، سفید، پیازی و آبی روشن با نقش حیوانات در وسط و حاشیه تولید می گردد.

گلیم و جاجیم و فرش از دیگر صنایع دستی عشایر این استان می باشد..