دیدار مدیرکل امور عشایر آذربایجان شرقی با فرماندار مراغه
مدیرکل امور عشایر استان آذربایجان شرقی با اشاره به چالش‌های پیش‌روی عشایردر استان، گفت: اقدامات آموزشی، ترویجی و عمرانی زیادی در راستای حفظ مراتع و بهبود معیشت عشایر در حال انجام است.
به گزارش روابط عمومی اداره کل امور عشایر استان آذربایجان شرقی، علی سبزیچی اظهار داشت: در سال‌های گذشته، اداره مستقلی برای امور عشایر جنوب استان وجود نداشت و تنها از طریق شرکت تعاونی و نمایندگی اداره می‌شد که با توجه به اعلام نیاز در این شهرستان ،دفاتر امور عشایر در مدیریت جهاد کشاورزی بناب، مراغه، آذرشهر و ملکان ایجاد شده و دفتر جنوب استان نیز به این ترتیب تأسیس شده است.
وی با بیان اینکه ۴۵۰ خانوار از ملکان و آذرشهر در فصل ییلاق به دامنه سهند کوچ میکنند گفت: در حال حاضر، ۷۰۰ خانوار در فصل ییلاق در مراغه حضور دارند و بیشتر جمعیت قشلاق در شهرستان بناب مستقر است.
مدیرکل امور عشایر استان آذربایجان شرقی تصریح کرد: بخش عمده ی ارزش افزوده اختصاص یافته به چهار شهرستان بناب ،مراغه ،آذرشهر و ملکان باید برای عشایر ییلاقات دامنه سهند هزینه شود که در این راستا اقداماتی مانند نزدیک‌رسانی چشمه‌ها، ایجاد کریدورها، ایل‌راه‌ها و احداث آبشخور از اولویت‌های اداره کل امور عشایر است.
علی سبزیچی با بیان اینکه بخش عمده ارزش افزوده صرف پروژه‌های عمرانی می شود و سهم کمتری به حوزه‌های آموزشی و ترویجی اختصاص می یابد. اظهار داشت: کل ارزش افزوده چهار شهرستان بناب ،مراغه ،آذرشهر و ملکان معادل ۲.۵ میلیارد تومان است که از این مبلغ، ۱۱۰ میلیون تومان به شهر مراغه اختصاص یافته است. این تخصیص بر اساس آمارگیری سال ۱۳۸۷ صورت گرفته و با پرداخت آن، اعتبارات ملی و استانی حذف می‌شود.
وی تأکید کرد: توزیع نفت و استفاده از پنل‌های خورشیدی در راستای حفاظت از مراتع است و نبود نفت، عشایر را به استفاده از گیاه گون سوق می‌دهد که این مسئله منجر به تخریب مراتع می‌شود. همچنین خود پنل خورشیدی نیز اقدامی مؤثر برای حفظ مراتع محسوب می‌شود.
مدیرکل امور عشایر استان با تأکید بر اهمیت تعریف مشاغل چندمعیشتی برای عشایر گفت: این اقدام ضروری است تا وابستگی درآمدی عشایر به دام کاهش یابد و فشار وارد بر مراتع توسط دام ها کمتر شود که با توجه به این موضوع ایجاد تنوع در معیشت عشایر می‌تواند به حفظ منابع طبیعی و بهبود شرایط زندگی آن‌ها کمک کند.
علی سبزیچی افزود: در همین راستا، اقدامات آموزشی و ترویجی در حال انجام است، چرا که عشایر بیش از هر فرد دیگری به ارزش مراتع آگاه هستند و با ایجاد فرصت‌های درآمدزایی جایگزین، می‌توان این فشار را کاهش داد و شرایط پایدارتری برای بهره‌برداری از مراتع فراهم کرد.
عشایر حافظان اصلی مراتع
رئیس اداره برنامه‌ریزی امور عشایر استان آذربایجان شرقی گفت: ۸۰ درصد عشایر استان در کلیبر و خداآفرین قرار دارند. همچنین در گذشته درشهرستان خداآفرین زندگی عشایری رواج داشته است ، اما اکنون بیشتر شهرنشین شده‌اند.
واقف عنایتی با بیان اینکه عشایر به سه دسته کوچنده، نیمه کوچنده و اسکان‌یافته تقسیم‌بندی می‌شوند اذعان کرد: هدف اصلی سازمان امور عشایر تسهیل‌گری در زندگی عشایر و بهبود شرایط معیشتی آن‌ها است.
وی تصریح کرد: دام‌هایی که در برخی مناطق اجاره داده می‌شوند، گاه به نام عشایر ثبت می‌شوند، در حالی که مالکیت واقعی آن‌ها متعلق به روستاییان است. علاوه بر این، کوچ عشایر به سمت مراتع بالاتر، که سابقه‌ای تاریخی دارد، نیازمند مدیریت بهینه است تا فشار وارد بر مراتع به حداقل برسد.
رئیس اداره برنامه‌ریزی امور عشایر استان نقش حیاتی عشایر در حفاظت از مراتع را مورد تأکید قرار داد و گفت: «عشایر خود، همواره یکی از عوامل اصلی حفظ مراتع بوده‌اند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که کمترین آمار آتش‌سوزی مراتع مربوط به مناطقی است که عشایر در آن‌ها سکونت دارند همچنین عشایر به عنوان بهره‌برداران اصلی مراتع، نقش بی‌بدیلی در حفاظت از این منابع طبیعی ایفا میکنند زیرا سبک زندگی، معیشت ،چرای دام‌ها و کشاورزی سنتی آن‌ها به طور مستقیم با سلامت و پایداری مراتع گره خورده است.
واقف عنایتی تصریح کرد: بحث از بین رفتن دامنه سهند به این معنا نیست که عشایر موجب نابودی آن شده‌اند، بلکه این موضوع یک مسئله محیط‌زیستی است مشابه انچه که در دریاچه ارومیه رخ داده است که مدیریت صحیح منابع طبیعی و جلوگیری از فشار بیش‌ازحد بر مراتع می‌تواند از ادامه این روند جلوگیری کند.
ضرورت تدوین برنامه جامع برای حفاظت از مراتع سهند
فرماندار مراغه گفت: اجاره دام در برخی موارد می‌تواند پیامدهای منفی زیست‌محیطی و اجتماعی به همراه داشته باشد. این مسئله به‌ویژه زمانی بروز می‌کند که افراد سودجو، با بهره‌برداری غیرقانونی یا غیراخلاقی از نام عشایر، اقدام به چرای دام در مراتع میکنند.
امین امینیان با اشاره به اینکه مراتع دامنه سهند، به عنوان یکی از ارزشمندترین زیست‌بوم‌های طبیعی کشور، طی سال‌های گذشته با آسیب‌های جدی مواجه شده‌اند تصریح کرد: چرای بیش از حد، تغییر کاربری زمین‌ها و فعالیت‌های انسانی بدون در نظر گرفتن ملاحظات زیست‌محیطی از جمله عواملی هستند که به تخریب این مراتع منجر شده‌اندکه برای جلوگیری از ادامه این روند، ضروری است که سازمان محیط زیست و منابع طبیعی با همکاری نزدیک، برنامه‌های جامعی برای حفاظت و احیای این مراتع تدوین و اجرا کنند.
وی در پایان با بیان اینکه شناسایی عوامل تخریب مراتع و مدیریت صحیح آن‌ها امری ضروری است افزود: مراتع به دلیل ظرفیت محدود، در برابر استفاده بیش از حد آسیب‌پذیر هستند و این روند می‌تواند خطر نابودی کامل آن‌ها را به همراه داشته باشد همچنین مدیریت اصولی و همکاری همه نهادهای مرتبط ضروری است تا بتوانیم از این سرمایه‌های طبیعی به درستی حفاظت کنیم.